Inleiding
Deze paragraaf geeft informatie over de mate waarin de gemeente in staat is financiële tegenvallers op te vangen.
In het ‘Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten’ is aangegeven dat het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en alle niet-kwantificeerbare risico's.
- De (beschikbare) weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken of om niet voorziene daling van inkomsten te compenseren.
- Niet gekwantificeerde risico's zijn gebeurtenissen waaraan geen bestuurskeuze ten grondslag ligt en waarvoor geen voorzieningen of bestemmingsreserves zijn gevormd. Deze kunnen van materiële betekenis zijn in relatie tot het balanstotaal of de financiële positie.
In deze paragraaf zijn opgenomen:
- de vermogenspositie
- de kengetallen van de financiële positie
- de beschikbare weerstandscapaciteit
- de risicoanalyse
- de ratio weerstandsvermogen
Het is de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad dat de begroting in continuïteit sluitend is. Een precies sluitende begroting zonder weerstandsvermogen betekent echter dat er geen ruimte is voor tegenvallers. Hierdoor kan de uitvoering van de programma’s in gevaar komen. Een financiële buffer is daarom noodzakelijk. Hoe groot die buffer moet zijn hangt af van het risicoprofiel van de gemeente. Factoren die hierbij een rol spelen (onder andere): sociale structuur, groeipotenties en interne bedrijfsvoering.
Vermogenspositie
Om een inzicht te geven in de vermogenspositie van de gemeente is hieronder de verwachte balans per 31 december 2017 en 2018 weergegeven
(bedragen x € 1.000)
ACTIVA | Rekening | Begroting | Rekening |
---|---|---|---|
Vaste activa | |||
Immateriële vaste activa | 1.170 | 0 | 1.962 |
Materiële vaste activa | 73.830 | 47.481 | 76.235 |
Financiële vaste activa | |||
- Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen | 77 | 77 | 77 |
- Leningen aan woningbouwcorporaties | 6.346 | 5.232 | 5.231 |
- Overige langlopende geldleningen | 2.076 | 1.678 | 2.124 |
- Uitzettingen met een looptijd > 1 jr | 502 | 344 | 344 |
Totaal vaste activa | 84.001 | 54.812 | 85.973 |
Vlottende activa | |||
- Onderhanden werk (BIE) | 18.217 | 21.624 | 16.440 |
- Niet in expl. Bouwgr (NIEGG) | 0 | 28.015 | 0 |
- Grond- en hulpstoffen | 0 | 0 | 0 |
- Voorraad | 13 | 0 | 15 |
- Uitzettingen looptijd < 1 jaar | 21.435 | 6.500 | 12.581 |
- Liquide middelen | 435 | 400 | 411 |
- Overlopende activa | 447 | 100 | 920 |
Totaal vlottende activa | 40.547 | 56.639 | 30.367 |
Totaal activa | 124.548 | 111.451 | 116.340 |
PASSIVA | Rekening | Begroting | Rekening |
---|---|---|---|
Vaste passiva | |||
Eigen vermogen | |||
- Algemene reserves | 16.560 | 23.878 | 23.210 |
- Bestemmingsreserves | 77.208 | 40.388 | 68.758 |
- Dekkingsreserves | 27.955 | ||
- Resultaat | 2.486 | 0 | 220 |
Totaal eigen vermogen | 96.254 | 92.221 | 92.188 |
Voorzieningen | 13.487 | 9.456 | 13.949 |
Vaste schulden (looptijd > 1 jaar) | 2.066 | 139 | 289 |
Totaal vreemd vermogen lang | 15.553 | 9.595 | 14.238 |
Vlottende passiva | |||
- Netto vlottende schulden (looptijd < 1 jr) | 8.405 | 5.635 | 7.130 |
- Overlopende passiva | 4.336 | 4.000 | 2.784 |
Totaal vlottende passiva | 12.741 | 9.635 | 9.914 |
Totaal passiva | 124.548 | 111.451 | 116.340 |
Kengetallen financiële positie
Rekening 2017 | Begroting 2018 | Rekening 2018 | |
---|---|---|---|
Netto schuldquote | -11,30% | 3,40% | -6,20% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | -23,20% | -6,30% | -17,40% |
Solvabiliteitsrisico | 77,30% | 82,80% | 79,20% |
Structurele exploitatieruimte | -0,30% | 2,20% | 1,80% |
Grondexploitatie | 25,70% | 69,70% | 25,10% |
Belastingcapaciteit | 92,50% | 91,00% | 91,30% |
Toelichting gehanteerde kengetallen
- Netto schuldquote (%):
biedt inzicht in het niveau van de schulden ten opzichte van de eigen middelen. Hoe lager het percentage is, hoe gunstiger de financiële positie. Het percentage van 3,4% betekent dat er nagenoeg geen schuld is. - Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen:
wordt berekend overeenkomstig de netto schuldquote, vermeerderd met leningen aan openbare lichamen, woningbouwcorporaties, deelnemingen en overige verbonden partijen. Dit kengetal houdt ook rekening met de risico's die gelopen worden bij voornoemde partijen. Hoe lager het percentage is, hoe gunstiger de financiële positie . Het percentage van -6,3% betekent dat er, inclusief de correctie voor de verstrekte leningen per saldo geen schuld is (er zijn per saldo meer geldleningen verstrekt dan opgenomen). - Solvabiliteitsratio (%):
geeft inzicht in hoeverre we in staat zijn om aan de financiële verplichtingen op lange termijn te voldoen. Berekend is het eigen vermogen gedeeld door het totale vermogen. Hoe hoger het percentage, hoe beter we in staat zijn om aan onze toekomstige financiële verplichtingen te voldoen. Anders gesteld: hoe hoger ons eigen vermogen is ten opzichte van het totale vermogen, hoe beter we in staat zijn om onze verplichtingen op de lange termijn na te komen. Met een solvabiliteitsratio van 82,8% zijn wij in de toekomst in staat om aan onze financiële verplichtingen te voldoen. - Structurele exploitatieruimte (%):
dit kengetal berekent de structurele baten minus lasten, gecorrigeerd met structurele mutaties in reserves gedeeld door de totale baten gecorrigeerd met structurele mutaties in reserves uitgedrukt in een percentage. Hoe hoger het percentage hoe meer ruimte er is voor structurele uitgaven. In financieel opzicht moet ernaar worden gestreefd om structurele lasten zoveel mogelijk af te dekken door structurele baten. Het percentage is > 0%. Dit betekent dat sprake is van een gezonde balans tussen de structurele uitgaven en de structurele baten. - Grondexploitatie (%):
geeft de verhouding weer tussen de waarde van gronden ten opzichte van de totale baten exclusief mutaties in de reserves. Investeringen in grondexploitaties worden verwerkt in de waarde van de gronden en verhogen onze risico's (en verhogen de waarde van het kengetal). Gerealiseerde verkoopopbrengsten verlagen de waarde van de gronden (en verlagen de waarde van het kengetal). Best heeft op dit moment relatief veel bouwgronden in exploitatie. Voor 2018 wordt een verlaging van de boekwaarde verwacht. Hierdoor worden de risico's op onze grondexploitaties lager dan in 2017. - Belastingcapaciteit (%):
vergelijkt de lokale lastendruk van een meerpersoonshuishouden in Best met gemiddelde WOZ-waarde voor OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing met de gemiddelde landelijke lastendruk voor een meerpersoons huishouden met gemiddelde WOZ-waarde voor ozb, rioolheffing en afvalstoffenheffing. Een percentage van 92,5% betekent dat de lokale lastendruk lager is dan de landelijk gemiddelde lastendruk.
De berekende kengetallen zijn op basis van normen van het Rijk in te delen in 3 categorieën:
- categorie A: minst risicovol
- categorie B: gemiddeld risicovol
- categorie C: meest risicovol
In onderstaande tabel worden de kengetallen van Best naast de normen van het Rijk gezet en voorzien van een kwalificatie:
Categorie A | Categorie B | Categorie C | Kengetal begroting 2018 | Kwalificatie Best | |
---|---|---|---|---|---|
Netto schuldquote | < 90% | tussen 90% en 130% | > 130% | 3,4% | A |
Netto schuldquote gecorrigeerd | < 90% | tussen 90% en 130% | > 130% | -6,3% | A |
Solvabiliteitsratio | > 50% | tussen 20% en 50% | < 20% | 82,8% | A |
Structurele exploitatieruimte | > 0% | 0% | < 0% | 2,2% | A |
Grondexploitatie | < 20% | tussen 20% en 35% | > 35% | 69,7% | C |
Belastingcapaciteit | < 95% | tussen 95% en 105% | > 105% | 91,0% | A |
Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente is als volgt opgebouwd:
- onbenutte belastingcapaciteit onroerende-zaakbelastingen (OZB)
- budget voor het doen van onvoorziene uitgaven
- vrije algemene reserve
- stille reserves: het verschil tussen de actuele liquidatiewaarde en de boekwaarde van activa (gemeentelijke eigendommen).
In de onderstaande tabel is de beschikbare weerstandscapaciteit weergegeven:
Weerstandscapaciteit | Bedrag x € 1.000 |
---|---|
Jaarlijkse exploitatie : | |
Onbenutte belastingcapaciteit OZB | 4.010 |
Totaal weerstandscapaciteit in de jaarlijkse exploitatie | 4.028 |
Vermogenssfeer per 31 december 2018: | 23.210 |
Totaal weerstandscapaciteit in de vermogenssfeer | 25.078 |
Voor het afdekken van risico's gebruiken wij alleen de weerstandscapaciteit in de vermogenssfeer.
Risicoanalyse
Risicogebieden en schades
In de primaire begroting 2018 staat beschreven welke plannen wij hebben, wat die plannen kosten en welke opbrengsten we verwachten. Echter, we kunnen financiële tegenvallers krijgen die vooraf niet begroot waren. In de risicoanalyse 2018 is een inschatting gemaakt van de 12 belangrijkste financiële risicogebieden:
- juridische geschillen
- werkloosheidsuitkeringen, wachtgeldverplichtingen personeel;
- verstrekte of gewaarborgde geldleningen;
- gemeenschappelijke regelingen;
- aansprakelijkheid en schadevergoedingen;
- uitkering gemeentefonds (inwonersgroei en woningbouw);
- overtreding wet- en regelgeving;
- milieu;
- molen de Volharding;
- Boekwaarden van gronden (exclusief grondexploitaties)
- Sociaal domein
- grondexploitaties.
Hieronder staat beschreven of er extra kosten of tegenvallende opbrengsten zijn geweest op deze gebieden die niet in de (primaire) begroting 2018 waren opgenomen (schade).
Geen schade
In 2018 zijn er geen financiële schades geweest op de volgende risicogebieden:
juridische geschillen, verstrekte of gewaarborgde geldleningen, overtreding wet- en regelgeving, Molen de Volharding, boekwaarden van gronden (excl grondexploitaties), gemeenschappelijke regelingen, uitkering gemeentefonds en het sociaal domein.
Wel schade
Hieronder volgt de verantwoording per risicogebied over de mate waarin wel schade is ontstaan.
Werkloosheidsuitkeringen, wachtgeldverplichtingen personeel
Er zijn wachtgeldverplichtingen en pensioenverplichtingen ontstaan. Hierop is tussentijds bijgestuurd in de 2e financiële rapportage (€ 786.000 bijgestort in de voorziening wachtgeldverplichtingen voormalig personeel). Door ontwikkelingen in het laatste kwartaal van 2018 moet deze voorziening nog verder aangevuld worden met € 289.000. Dit is opgenomen in deze jaarrekening. De totale schade bedraagt hiermee € 1.075.000.
Aansprakelijkheid en schadevergoedingen
Er is in 2018 een totale schade wegens het betalen van kosten eigen risicodrager en kosten van eigen risico's bij verzekeringen voor een bedrag van € 17.200 ontstaan. Dit is aanzienlijk minder dan het schadebedrag van 2017 (€ 26.546). De redenen zijn onder andere nieuwe bestrating in het centrum, minder vandalisme en diefstal.
Milieu
Op een locatie aan de Joe Mannweg is in 2018 een bodemverontreiniging als gevolg van een drugsdumping gesaneerd. De kosten waren € 16.500.
Tussen de Brabantse gewesten en gemeenten als opdrachtgevers resp. Attero Zuid B.V. als opdrachtnemer bestond een geschil over de naheffing voor het aanleveren en verwerken van brandbaar restafval in de periode 2015, 2016 en jan 2017. Dit geschil ligt nu voor bij de arbitragecommissie. Het eindvonnis wordt in de 1e helft van 2019 verwacht.
Grondexploitaties
In de MPG 2019 is een planinhoudelijke wijziging opgenomen in de grondexploitatie Molenstraat. Binnen het bestemmingsplan Molenstraat is het bestaande parkeerterrein P&R opgenomen met de bestemming Wonen met specifieke functie Gestapeld. Op korte termijn is er geen zicht op realisatie of ontwikkeling van dit perceel. De plannen hiervoor zijn ongewis. Het perceel grond is om die reden uit de grondexploitatie gehaald waardoor het plangebied wijzigt. Hierdoor worden minder grondopbrengsten gerealiseerd ter hoogte van 1,1 miljoen. De gerelateerde kosten en opbrengsten als gevolg van deze herziening zijn meegenomen in de actualisering van de grondexploitatie Molenstraat per 1-1-2019.